แม้วันลาจะเป็นสิทธิพื้นฐาน ที่พนักงานทุกคนควรได้รับตามกฎหมายแรงงานไทย แต่หลายคนก็ยังไม่แน่ใจว่า วันแต่ละประเภทมีเงื่อนไขอย่างไร ใช้ได้กี่วัน และต้องมีเอกสารอะไรประกอบ หรือในกรณีใดบ้างที่นายจ้างอาจปฏิเสธได้ ซึ่งการเข้าใจข้อมูลเหล่านี้อย่างถูกต้อง จะช่วยให้ลูกจ้างใช้สิทธิ์ตามกฎหมายได้อย่างมั่นใจ ทั้งยังช่วยให้นายจ้างจัดทำนโยบายด้านบุคคลได้อย่างเป็นธรรม และมีมาตรฐาน
ในบทความนี้ Cloud-TA จะสรุปสิทธิ์ วันลาตามกฎหมายแรงงาน พร้อมเงื่อนไข หลักเกณฑ์ และสิ่งที่ทั้งนายจ้าง-ลูกจ้างควรรู้ เพื่อให้สามารถนำไปใช้งานจริงในองค์กรได้อย่างถูกต้อง และไม่ผิดข้อกฎหมาย
10 ประเภท วันลาตามกฎหมายแรงงาน ที่ควรรู้ !
กฎหมายแรงงาน กำหนดให้ลูกจ้างมีสิทธิ์ลาได้หลายประเภท โดยแต่ละแบบมีจำนวนวันลา เงื่อนไข และหลักเกณฑ์การจ่ายค่าจ้างที่แตกต่างกันออกไป โดยวันลาทั่วไปที่พนักงานมีสิทธิ์ตามกฎหมายแรงงานหลัก ๆ จะได้แก่
ลาป่วย
ลูกจ้างมีสิทธิ์ลาป่วยได้ตามความจำเป็น แต่จะได้รับค่าจ้างสูงสุดไม่เกิน 30 วันทำงานต่อปี หากลาป่วยเกินจำนวนนี้ วันลาเกินจะถือเป็นวันลาโดยไม่ได้รับค่าจ้าง และในกรณีลาป่วยติดต่อกัน 3 วันขึ้นไป นายจ้างสามารถขอให้ลูกจ้างแสดงใบรับรองแพทย์ ซึ่งอาจเป็นใบรับรองจากโรงพยาบาล หรือคลินิกก็ได้
ทั้งนี้ การลาเพื่อตรวจร่างกาย หรือเข้ารับการติดตามอาการหลังรักษา แม้ยังอยู่ในวันทำงาน แต่กฎหมายไม่ได้บังคับว่าต้องนับเป็นลาป่วย ดังนั้น การใช้วันลาแบบนี้ ควรเป็นไปตามนโยบายของบริษัท
ลากิจ
การลากิจตามกฎหมายแรงงาน คือ การลางานเพื่อจัดการกิจธุระส่วนตัวที่สำคัญ ซึ่งไม่สามารถให้ผู้อื่นทำแทนได้ โดยลากิจเป็นสิทธิขั้นต่ำของลูกจ้างที่สามารถลาได้ไม่น้อยกว่า 3 วันทำงานต่อปี (สามารถเลือกลาแบบครึ่งวัน หรือเต็มวันก็ได้ตามความเหมาะสม)
แม้กฎหมายไม่ได้กำหนดเวลาบังคับ ว่าควรแจ้งล่วงหน้ากี่วัน แต่ลูกจ้างก็ควรแจ้งล่วงหน้าอย่างน้อย 1 สัปดาห์ เพื่อให้การวางแผนงานเป็นไปอย่างราบรื่น
นอกจากนี้ การจ่ายค่าจ้างสำหรับวันลากิจ จะขึ้นอยู่กับข้อตกลงในสัญญาจ้าง หรือนโยบายบริษัท หากลากิจเกินสิทธิ์ที่กฎหมายกำหนด บริษัทอาจไม่จ่ายค่าจ้างในวันลาเกิน หรือหักเงินเดือนตามข้อกำหนดภายในองค์กรแทน
ตัวอย่าง กรณีที่สามารถลากิจได้ เช่น
- ไปติดต่อทำเอกสาร หรือดำเนินธุระสำคัญกับหน่วยงานราชการ
- เป็นพยานในชั้นศาล หรือเข้าร่วมตามหมายเรียกของศาล
- เข้ารับปริญญาของตัวเอง หรือไปร่วมงานรับปริญญาของครอบครัวหรือญาติ
- พาครอบครัวไปโรงพยาบาลตามใบนัดของแพทย์
- จัดการเหตุฉุกเฉิน หรืออุบัติเหตุที่เกิดขึ้นกับคนในครอบครัว
- ไปร่วมงานศพของคนสนิท หรือบุคคลสำคัญ
- เข้าร่วมพิธีกรรมทางศาสนา หรือประเพณีตามความเชื่อส่วนบุคคล
- ไปสอบข้าราชการ สัมภาษณ์งาน หรือติดต่อสมัครงานในรัฐวิสาหกิจ
- ไปสอบ หรือดำเนินเรื่องเกี่ยวกับใบขับขี่ เช่น สอบ หรือต่ออายุใบขับขี่
- ไปสอบการศึกษาระดับปริญญาโทขึ้นไป หากตรงกับวันทำงาน
- ร่วมงานมงคลสมรส หรือพิธีอุปสมบทของบุตร
- เหตุฉุกเฉินอื่น ๆ ที่จำเป็นต้องลาโดยด่วน
ลาพักร้อน หรือลาหยุดพักผ่อนประจำปี
ลาพักร้อน หรือลาหยุดพักผ่อนประจำปี คือ วันหยุดที่มอบให้ลูกจ้างได้หยุดงาน เพื่อพักผ่อน ฟื้นฟูร่างกาย และจิตใจหลังจากทำงานติดต่อกันเป็นระยะเวลานาน โดยยังได้รับค่าจ้างตามปกติ ซึ่งตาม พรบ.คุ้มครองแรงงาน กำหนดไว้ว่า ลูกจ้างที่ทำงานครบ 1 ปีขึ้นไป มีสิทธิ์ลาพักร้อนอย่างน้อย 6 วันต่อปี แต่สามารถหยุดมากกว่านี้ ตามที่ตกลงร่วมกับนายจ้าง หรือบริษัท
และหากมีนโยบายให้สิทธิ์วันลาพักร้อนเพิ่มขึ้นตามระยะเวลาการทำงาน ก็สามารถเพิ่มวันลาได้ นอกจากนี้ บริษัทสามารถอนุญาตให้สะสมวันลาพักร้อน เพื่อใช้ในปีถัดไปได้ตามระเบียบขององค์กร
ลาคลอด และเพื่อเลี้ยงดูบุตร
ตาม พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน (ฉบับที่ 9) พ.ศ. 2568 ระบุไว้ว่า ลูกจ้างหญิงสามารถลาคลอดบุตรได้ 120 วัน โดยนายจ้างจะจ่ายค่าจ้างเต็ม 60 วัน จาก 120 วัน) ทำให้ลูกจ้างสามารถลาพักฟื้นหลังคลอดบุตรได้ โดยไม่ต้องกังวลเรื่องรายได้ และหากลูกป่วยสามารถลาเพิ่มได้อีก 15 วัน โดยได้รับค่าจ้างร้อยละ 50 ในช่วงลานั้น (มีผลบังคับใช้ ธ.ค. 2568)
ลาไปช่วยเหลือภริยาที่คลอดบุตร
นอกจากข้อกำหนดสิทธิวันลาคลอด 120 วันของลูกจ้างหญิงแล้ว พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2568 มาตรา 41/1 ยังกำหนดไว้อีกว่า ลูกจ้างมีสิทธิ์ลางาน เพื่อช่วยเหลือคู่สมรสที่คลอดบุตรในช่วงแรกได้ โดยไม่เกิน 15 วัน เพื่อช่วยดูแลภริยา และบุตรแรกเกิด แต่ต้องภายใน 90 วันที่คลอดบุตรเท่านั้น
ลาทำหมัน
ลูกจ้างมีสิทธิ์ลา เพื่อเข้ารับการทำหมันตามระยะเวลาที่แพทย์กำหนด และสามารถขอใบรับรองจากแพทย์ประกอบการลาได้ อีกทั้งลูกจ้างยังได้รับค่าจ้างเต็มจำนวนในวันลานั้นอีกด้วย ทั้งนี้ ควรแจ้งวันลา และจัดส่งเอกสารล่วงหน้าประมาณ 7 วันให้แก่ฝ่ายบุคคล หรือหัวหน้างาน
ลาไปตรวจเลือก หรือเข้ารับราชการทหาร
ตามกฎหมายแรงงาน กำหนดว่าลูกจ้างชายมีสิทธิลา เมื่อถูกเรียกไปตรวจเลือกทหาร ฝึกวิชาทหาร หรือตรวจความพร้อมตามกฎหมายทหาร และนายจ้างต้องอนุญาตให้ลา พร้อมจ่ายค่าจ้างในวันดังกล่าวเทียบเท่าค่าจ้างวันทำงานปกติ (แต่จะได้รับค่าจ้างตลอดเวลาที่ลา สูงสุดไม่เกิน 60 วันต่อปี) อีกทั้งนายจ้างยังต้องรับลูกจ้างกลับเข้าทำงานในตำแหน่ง และอัตราค่าจ้างเดิม เมื่อสิ้นสุดการลาเพื่อปฏิบัติหน้าที่ทหาร
ลาอุปสมบท หรือลาไปประกอบพิธีฮัจย์
การลาประเภทนี้ ไม่ได้กำหนดเป็นกฎหมายบังคับ แต่บางบริษัทอาจให้พนักงานลา เพื่อบวช หรือประกอบศาสนกิจสำคัญ เช่น พิธีฮัจญ์ โดยสิทธิการลา และการได้รับค่าจ้างจะขึ้นอยู่กับนโยบายของแต่ละองค์กร
ลาเพื่อจัดการศพ
แม้จะไม่มีข้อกำหนดในกฎหมายแรงงาน แต่บางบริษัทก็มองว่า ลาไปงานศพ หรือจัดงานศพอาจอยู่ในกรอบของธุระจำเป็น ซึ่งจะกำหนดให้เป็นลากิจได้ แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นก็มักขึ้นอยู่กับนโยบายของนายจ้างแต่ละบริษัทเช่นกัน
ลาไปศึกษา ฝึกอบรม หรือดูงาน
ลูกจ้างสามารถขออนุญาตลา เพื่อเข้าร่วมกิจกรรมด้านการศึกษา การฝึกอบรม หรือการดูงาน เพื่อพัฒนาความรู้ ทักษะ และประสบการณ์ที่เกี่ยวข้องกับงาน หรือสายอาชีพของตนได้ แต่สิทธิ์การลาในลักษณะนี้ มักขึ้นอยู่กับนโยบายของแต่ละบริษัท หรือข้อตกลงในสัญญาจ้าง เพราะกฎหมายแรงงาน ไม่ได้ระบุวันลาเพื่อการศึกษานี้
อย่างไรก็ตาม ด้วย Cloud-TA ที่มีระบบลางานออนไลน์ คุณสามารถตรวจสอบโควตาวันลาได้แบบเรียลไทม์ ทั้งลาป่วย ลากิจ หรือลาพักร้อน ทำให้ไม่พลาดวันหยุดตามประเพณี เพราะมีปฏิทินวันหยุดครบถ้วน พร้อมฟีเจอร์จัดการวันลาแบบครบวงจร ทำให้การวางแผนวันพักผ่อนของคุณง่ายขึ้น และสะดวกมากขึ้น
อ่านเพิ่มเติม: ส่อง ! กฎหมายแรงงาน วันหยุดประจำปี ลูกจ้างต้องได้กี่วัน?
เคล็ดลับ ยื่นคำขอวันลาอย่างไรให้ถูกใจเจ้านาย และเป็นมืออาชีพ
การยื่นวันลาอย่างถูกต้อง จะช่วยให้การอนุมัติรวดเร็ว และป้องกันความเข้าใจผิดได้ นอกจากนี้ ยังช่วยให้ลูกจ้าง และฝ่ายบุคคล (HR) สามารถติดตามวันลาได้อย่างโปร่งใส โดยสิ่งที่ลูกจ้างควรทำ มีดังนี้
- แจ้งล่วงหน้า: ส่งคำขอผ่านระบบ HR หรือแอปพลิเคชันของบริษัท
- กรอกคำขอให้ชัดเจน: ระบุวันเริ่มต้น-สิ้นสุด และประเภทวันลา เช่น ลาป่วย ลากิจ หรือลาพักร้อน
- แนบเอกสารประกอบ: เช่น ใบรับรองแพทย์ ใบเรียกเข้ารับราชการ หรือเอกสารอื่นที่เกี่ยวข้อง
- เก็บหลักฐานการอนุมัติ: สำเนาใบอนุมัติ หรือการยืนยันผ่านระบบ เพื่อป้องกันข้อพิพาท
สุดท้ายนี้ การจัดการวันลาจะง่าย และสะดวกขึ้นมากเมื่อคุณใช้ ระบบลางานออนไลน์ Cloud-TA ที่คุณสามารถตรวจสอบโควตาวันลาของตัวเองได้แบบเรียลไทม์ ไม่ว่าจะเป็นลาป่วย ลากิจ ลาพักร้อน หรือลาประเภทพิเศษอื่น ๆ ทำให้มั่นใจได้ว่าจะไม่พลาดวันพักผ่อน หรือวันหยุดตามประเพณี
อีกทั้งระบบ Cloud-TA ยังมาพร้อมปฏิทินวันหยุดประจำปี ที่แสดงวันหยุดราชการ วันหยุดนักขัตฤกษ์ และวันสำคัญต่าง ๆ ช่วยให้คุณวางแผนวันลาล่วงหน้าได้อย่างแม่นยำ หากสนใจติดต่อ หรือสอบถามเพิ่มเติมได้ที่
Website: https://cloud-ta.com/
Email: cloud-ta@innova.co.th
Tel: 091-717-5499, 092-273-1760 (Sale)
Line: @Cloud-TA
